Στις εκλογές της 25 Ιουνίου, να ενισχυθεί η ριζοσπαστική αριστερή αντιπολίτευση

Οι εκλογές της 21^ης Μαΐου αποτύπωσαν μια σημαντική συντηρητική – αντιδραστική μετατόπιση της πολιτικής σκηνής και διαμόρφωσαν τις βασικές τάσεις και για τις εκλογές της 25^ης Ιούνη. Η ΝΔ του Μητσοτάκη πέτυχε να αποκρυσταλλώσει την κυριαρχία της στο πολιτικό σκηνικό. Η ραγδαία πτώση του ΣΥΡΙΖΑ είναι εξίσου αξιοσημείωτη με την σταθερότητα και τις ανοδικές τάσεις της Ν.Δ.. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εκ των βασικών ευθυνών για την αναστήλωση της επιρροής της Ν.Δ., προβάλλοντας μετά το 2015 συστηματικά την πολιτική λογική ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση σε σχέση με το σημερινό μνημονιακό πλαίσιο και στρέφοντας κατά αυτό τον τρόπο μεγάλο μέρος της κοινωνικής βάσης στον αυθεντικό εκφραστή της μνημονιακής νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Το ΠΑΣΟΚ, ως ένα κόμμα πλήρως ελεγχόμενο από το κέντρα εξουσίας και με αντιφατικές πολιτικές στρατηγικές στο εσωτερικό του, ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα που θα έχει στις δεύτερες εκλογές, δεν μπορεί να αποτελέσει μεσοπρόθεσμα ένα αντιπολιτευτικό πόλο που θα διεκδικεί την κυβερνητική εναλλαγή από τη Ν.Δ. Επιπλέον, αποτυπώθηκε η ισχυρή επιρροή της ακροδεξιάς με την ύπαρξη διάφορων μορφών ανορθολογικών ρευμάτων που ξεπερνούν το 11 %. Το ρεύμα αυτό δείχνει μία σταθερότητα και ίσως και διεύρυνση που αντανακλά μία μεγαλύτερη παγίωση της ακροδεξιάς ιδεολογίας.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επέδρασαν σε αυτό το αποτέλεσμα. α) Το γεγονός ότι η Ν.Δ. αξιοποίησε την χαλάρωση των περιορισμών του δημοσιονομικού πλαισίου της ΟΝΕ λόγω της πανδημίας, αλλά και εξαιτίας της ευνοϊκής στάσης προς αυτήν των ηγετικών κύκλων της ΟΝΕ, ώστε να διοχετεύσει σημαντικούς πόρους από τα ευρωπαϊκά κονδύλια, τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και τα πρωτογενή πλεονάσματα σταθεροποιώντας τις πολιτικές της σχέσεις με ευρύτερα κοινωνικά στρώματα β) Η συντονισμένη επιχείρηση όλων των κέντρων εξουσίας, των ΜΜΕ και άλλων δικτύων που ελέγχουν να ανασυγκροτήσουν την επιρροή της Ν.Δ. μετά το δυστύχημα των Τεμπών γ) Λάθη που έγιναν κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, πρωτίστως από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, τα οποία διογκώθηκαν από τα ΜΜΕ και δημιούργησαν ανασφάλεια σε ένα τμήμα των ψηφοφόρων που επιδιώκουν σταθερότητα.
Οι εκλογές ανέδειξαν μία ευρύτερη αλλαγή των συσχετισμών. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές κοινωνικές αναδιαρθρώσεις, ενώ η έστω αναιμική οικονομική ανάπτυξη σε συνδυασμό με τον μεγάλο όγκο πόρων που κατευθύνθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό, το ΕΣΠΑ, το Ταμείο Ανάκαμψης και οι ακόμα μεγαλύτερες προσδοκίες που δημιουργούν, συγκροτούν ένα κοινωνικό μπλοκ της αστικής τάξης, των ανώτερων μικροαστικών στρωμάτων, αλλά και μεγάλου τμήματος των αυτοαπασχολούμενων. Από την άλλη πλευρά, στις κατώτερες τάξεις, μετά την ήττα της εναλλακτικής πολιτικής πρότασης την περίοδο του 2015 – 2019 επιδρούν οι αστικοί ιδεολογικοί μηχανισμοί, η απογοήτευση, αλλά και η λογική του μικρότερου κακού. Η επιτυχία της Ν.Δ. διαμορφώθηκε μεταξύ άλλων από την τεχνητή διόγκωση από την πλευρά της του ενδεχομένου επανάληψης μίας συνθήκης «κρίσης» όπως αυτής του 2015. Καθοριστικός ήταν και ο ρόλος της συστηματικής προπαγάνδας υπέρ της Ν.Δ. από το σύνολο των μεγάλων ΜΜΕ, αλλά και την πλειοψηφία των «εναλλακτικών» μέσων ενημέρωσης. Καθόλου αμελητέο δεν είναι το γεγονός ότι, για πρώτη φορά μετά την μεταπολίτευση, όλα τα μεγάλα ΜΜΕ υποστηρίζουν ένα μόνο κόμμα, αλλά και το γεγονός ότι σήμερα, σε αντίθεση με το παρελθόν, όλα τα μεγάλα και τα περισσότερα από τα μικρότερα ΜΜΕ, βρίσκονται στην άμεση ιδιοκτησία των μεγαλύτερων καπιταλιστών της χώρας. Παρά τις μεταξύ τους αντιθέσεις, παρά το γεγονός των επιμέρους συγκρούσεων με το κυβερνητικό κέντρο (αθέτηση υποσχέσεων, στοχοποίηση τμημάτων τους από το σύστημα των υποκλοπών) όλες οι μερίδες της ελληνικής ολιγαρχίας στήριξαν αποφασιστικά την κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί και δεν θέλει να ασκήσει πραγματική αντιπολίτευση. Η πλήρης νεοφιλελεύθερη προσαρμογή του, αποτέλεσε ένα από τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομήθηκε σε πρώτη φάση η συντηρητική στροφή της κοινωνίας. Η «τραυματική» εμπειρία της «κυβερνώσας αριστεράς», που διέψευσε κάθε προσδοκία εφαρμόζοντας ακόμα σκληρότερες νεοφιλελεύθερες πολιτικές από τις προκατόχους της, εμπέδωσε πλήρως το αφήγημα ότι δεν υπάρχει καμία εναλλακτική. Πέρα όμως από την περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η πολιτική που άσκησε ως αντιπολίτευση είχε ως συστατικό στοιχείο τα διαπιστευτήρια στα συστημικά κέντρα εξουσίας. Από την οικονομική πολιτική έως τη στάση για το προσφυγικό, αλλά και την πλήρη υποταγή στον αμερικανονατοϊκό ιμπεριαλισμό, η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ έκοψε τις γέφυρες με όποια μορφή αριστερής πολιτικής. Την ίδια κατεύθυνση ακολουθεί και μετά τις εκλογές. Στην προσπάθεια αυτή, χρησιμοποιεί ξανά επιχειρήματα που δεν έχουν καμία σχέση με την αριστερά, επιχειρώντας να ενεργοποιήσει ξανά το αφήγημα της χαμένης ψήφου. Το βαρέλι δεν έχει πάτο, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει ότι πολυκομματική βουλή, με την είσοδο μικρότερων κομμάτων της αριστεράς, θα είναι γραφική και απαξιωμένη. Τέτοια επιχειρήματα επί της ουσίας ενισχύουν τους πολιτικούς και εκλογικούς στόχους της ΝΔ, αφού όσο λιγότερα κόμματα μπαίνουν στη βουλή, τόσο η κοινοβουλευτική της επιρροή θα αυξάνεται. Όμως, εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει και η απουσία οποιασδήποτε πολιτικής κατεύθυνσης από τον ΣΥΡΙΖΑ για τη συγκρότηση δεσμών στη βάση, η απροθυμία κινητοποίησης ενός πολιτικού δυναμικού σε όλη την καταστροφική τετραετία Μητσοτάκη.
Η πολιτική τακτική του ΚΚΕ αποτυπώνεται ανάγλυφα στην στάση του μετά τις εκλογές. Ερμηνεύει το αποτέλεσμα ως πλήρη δικαίωση της πολιτικής του το 2012 – 2015, μεταξύ άλλων τον διαχωρισμό από το κίνημα των πλατειών και τη θέση του στο δημοψήφισμα. Αυτή η αφήγηση της συνολικότερης πολιτικής φυσιογνωμίας του ΚΚΕ και συνδυάζεται με την επίθεση σε άλλους χώρους της αριστεράς και την αντιενωτική του πολιτική στο κοινωνικό κίνημα και στο πολιτικό επίπεδο. Η σχετική του εκλογική επιτυχία εν μέρει οφείλεται στη συστηματική προσπάθεια εξωραϊσμού του από τα συστημικά μέσα όπου αναπαρίσταται ως ένα σοβαρό αξιοπρεπές κόμμα, στο αριστερό άκρο του πολιτικού συστήματος που θα έχει ένα δεδομένο ακροατήριο, χωρίς όμως να επιδρά στην πολιτική σκηνή. Άλλωστε το ίδιο το ΚΚΕ σε διάφορες φάσεις διατύπωσε τις θέσεις ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η χειρότερη της μεταπολίτευσης, αλλά και ότι η παραμονή στο ευρώ είναι προτιμότερη από την έξοδο, συμβάλλοντας στην επιχειρηματολογία της δεξιάς. Ακόμα και στην αντιπαράθεση που άνοιξε την προεκλογική περίοδο, με εμφυλιοπολεμικούς όρους από τη ΝΔ, για τη μειονότητα στη Θράκη, το ΚΚΕ απέφυγε να πάρει θέση και τήρησε ίσες αποστάσεις. Άλλωστε η σχετική εκλογική επιτυχία του ΚΚΕ είναι πολύ μικρή στο πλαίσιο των ευρύτερων συσχετισμών, μόνο ένα ελάχιστο τμήμα των ψηφοφόρων που στράφηκαν προς τα αριστερά την περίοδο 2012 – 2015 και αποσπάστηκαν από το ΣΥΡΙΖΑ το 2019 μέχρι σήμερα, τελικά κατευθύνθηκαν προς το ΚΚΕ. Σε συνδυασμό με τη δεδομένη πρακτική του στα κινήματα, η ενίσχυση του ΚΚΕ δεν είναι παρά μία ακίνδυνη ψήφος διαμαρτυρίας, που διευκολύνει τη στρατηγική του για την αναδιάταξη των συσχετισμών μέσα στην αριστερά και στο κίνημα την επόμενη μέρα.
H άνοδος της Πλεύσης Ελευθερίας σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την υποστήριξη δικτύων της ελληνικής ολιγαρχίας και την συστηματική προσπάθεια εξωραϊσμού της πριν τις πρώτες εκλογές. Αυτή συνεχίζεται ακόμα και τώρα, παρά τα μεγάλα ατοπήματα σχετικά με τις λίστες υποψηφίων και τις πολιτικές θέσεις που εκφράζει. Το συνολικότερο πολιτικό της στίγμα διολισθαίνει διαρκώς σε δεξιές θέσεις και πρακτικές, όπως η θετική στάση υποψηφίου της, τον οποίο έχει τοποθετήσει σε εκλόγιμη θέση, στην αναθεώρηση του άρθρου 16 και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, ή η συνυπογραφή υποψηφίου της σε κείμενο στήριξης του πρύτανη των ΜΑΤ Παπαϊωάννου και της επιλογής του να υποστηρίξει την τρομοκρατία της αστυνομικής βίας στο ΑΠΘ. Η στήριξή της από τμήματα της ελληνικής ολιγαρχίας εντάσσεται σε μία προσπάθεια να καναλιζάρουν την πολιτική διαμαρτυρία σε προσωποπαγή κόμματα – αναχώματα, χωρίς ιδεολογικό περιεχόμενο και πολιτικό στίγμα.
Το αποτέλεσμα του ΜΕΡΑ 25 – Συμμαχία για τη Ρήξη συνιστά πολιτική αποτυχία. Μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο υπήρξαν ελλείμματα ή και αστοχίες. Ωστόσο, τον καθοριστικό ρόλο έπαιξαν η γενικότερη αλλαγή του κοινωνικού συσχετισμού αλλά και ότι η είσοδος ή μη του ΜέΡΑ 25 – Συμμαχία για τη Ρήξη στη βουλή ήταν ένα σημαντικό εκλογικό διακύβευμα συνολικά για την άρχουσα τάξη και για το σύστημα Μητσοτάκη. Εκτός αυτού το ΜΕΡΑ 25 – Συμμαχία για τη ρήξη επιφύλαξαν ιδιαίτερη μεταχείριση επιχείρησε να εκφράσει μία συνέχεια με το κοινωνικό ρήγμα που άνοιξε το Όχι του δημοψηφίσματος του 2015 αλλά ενώ ήταν και το μόνο κόμμα που κατανόμασε τις διασυνδέσεις με το κυβερνητικό κέντρο και τις πρακτικές των κορυφών της ελληνικής ολιγαρχίας νομής των δημόσιων πόρων. Ετσι το κυβερνητικό κέντρο αλλά και τα ΜΜΕ της ολιγαρχίας στοχοποίησαν το ΜΕΡΑ 25 – Συμμαχία για τη Ρήξη, γεγονός που επέδρασε σημαντικά στην οριακή μη είσοδο του στη Βουλή.
Η συνολικότερη αποκρυστάλλωση των πολιτικών συσχετισμών θα γίνει μετά τις δεύτερες εκλογές. Το εκλογικό αποτέλεσμα θα παίξει ρόλο στη δυναμική της Ν.Δ. και στην σκλήρυνση της πολιτικής της. Έτσι, το πολιτικό ζήτημα των εκλογών της 25^ης Ιούνη δεν αφορά κυρίως το αν η Ν.Δ. θα είναι αυτοδύναμη κυβέρνηση, αλλά την κοινοβουλευτική ισχύ της και τη δυνατότητά της να λειτουργεί πολιτικά ανεξέλεγκτη. Είναι αλήθεια ότι η κοινοβουλευτική ισχύς της επόμενης κυβέρνησης της Ν.Δ. και σε ένα βαθμό τα πολιτικά της περιθώρια για μονομερείς συνταγματικές αλλαγές, αλλά και για την επιτάχυνση της πολιτικής της συνολικότερα, καθορίζονται σε σημαντικό βαθμό από τον αριθμό των κομμάτων που θα εισέλθουν στο κοινοβούλιο. Με περισσότερα κόμματα στη Βουλή, η κοινοβουλευτική της ισχύς περιορίζεται.
Από μόνο του αυτό το γεγονός αποτελεί ένα σημαντικό πολιτικό ζήτημα. Ωστόσο δεν είναι το πιο ουσιαστικό. Το ΜέΡΑ 25 – Συμμαχία για τη Ρήξη μπορεί να συμβάλλει με την παρουσία στη Βουλή στην εκπροσώπηση και την ανάπτυξη των κοινωνικών αγώνων. Όπως και την προηγούμενη τετραετία, θα βρίσκεται στους αγώνες που θα αναπτυχθούν αντικειμενικά την επόμενη περίοδο απέναντι στην αντιλαϊκή πολιτική της Ν.Δ. Οι αγώνες αυτοί, είναι σημαντικό να έχουν εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο, όπως και τα μικρά και μεγάλα κινήματα που αναπτύσσονται σε όλη την Ελλάδα, για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος, των δικαιωμάτων, των ελευθεριών κ.ο.κ.. Επιπλέον, η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του ΜέΡΑ25 – Συμμαχία για τη Ρήξη, αλλά και ιδιαίτερα ρευμάτων της ριζοσπαστικής αριστεράς, θα διαμορφώσει δυνατότητες ώστε οι αναγκαίες διεργασίες για την ανασυγκρότηση της ριζοσπαστικής αριστεράς να γίνουν από καλύτερες θέσεις την επόμενη μέρα. Θα σηματοδοτήσει ότι θα υπάρχει μία πολιτική δύναμη που θα προβάλλει την δυνατότητα μιας διαφορετικής πολιτικής υπέρ των λαϊκών στρωμάτων, σε αντίθεση με το δόγμα ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, αλλά και με τις αντιλήψεις εντός της αριστεράς που παραπέμπουν τις λύσεις των λαϊκών προβλημάτων στο επέκεινα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Θα αποτελέσει μία πολιτική δύναμη της αριστεράς που θα ασκεί πίεση από τα αριστερά στο ΣΥΡΙΖΑ, απέναντι στην συνεχή διολίσθηση προς τα δεξιά που συνεχίζεται εντονότερα μετά τις εκλογές. Επιπλέον, η εκπροσώπηση στη βουλή ρευμάτων της ριζοσπαστικής αριστεράς μπορεί να φέρει τον χώρο αυτόν σε καλύτερες θέσεις για τις πολιτικές μάχες της επόμενης μέρας, πρώτα απ’ όλα στην αυτοδιοίκηση, αλλά κυρίως για τους αγώνες στους κοινωνικούς χώρους, συμβάλλοντας σε μία διαδικασία ανασυγκρότησης συνδικαλιστικών και κινηματικών πρακτικών και διευκολύνοντας την ευρύτερη πολιτική παρουσία του χώρου της ριζοσπαστικής αριστεράς. Σε κάθε περίπτωση, η ενίσχυση του ΜέΡΑ 25 – Συμμαχία για τη Ρήξη στις εκλογές της 25^ης Ιούνη θα αποτελέσει θετική εξέλιξη και μία ρωγμή μέσα στο ευρύτερο συντηρητικό πλαίσιο.